Халамж

Эрх баригчид маань халамжийн бодлогын талаар их ярьдаг. Хавтгайруулсан халамжийн бодлого бол тэдний засагт тогтох, дахин сонгогдох гол хэрэгсэл нь болдог гэдгийг ч хүн бүр мэднэ. Ер нь хавтгайруулсан халамжийн бодлогоос өөр ийм хүчтэй, өргөн хүрээтэй хэрэгждэг төрийн том бодлого Монголд бараг л байхгүй болов уу.

Халамжилна гэдэг бол сайхан үг. Гэхдээ халамжийн бодлогууд их олон янз, үнэхээр сайн сайхнаас эхлээд маш аюултай, тэр бүү хэл бүхэл бүтэн улс үндэстнийг устгах, колончилох зориулалттай нь ч байдаг гэдгийг олон хүн анзаардаггүй. Маш нарийн шүүлтүүр, судалгаатай, шаталсан, хэтийн зорилготой, нийгмийн тодорхой бүлэгт, тодорхой хугацаанд зориулсан сайн бодлого гэж бий. Бас хэнийг ч ялгахгүй хавтгайруулан олгодог, хүсээгүй байхад ч хүчээр олгодог, улс төрийн хахуулийн шинжтэй ч бий. Чухам аль нь Монголд байдаг вэ гэдгийг та өөрөө мэдэх хойно.

Түүхэнд нэгэн “их халамжийн” бодлогын тухай бичигдэн үлдсэн байдаг. Энэ бодлого Монголчууд бидний хувь заяатай ч цаагуураа холбоотой. Тэр их бодлогын ачаар бид тусгаар тогтнолоо олж 300 шахам жилийн колончилолоосоо салсан гэхэд бараг хилсдэхгүй. Уг нь энэ бодлогыг Хятадын төрийн нэгэн их түшмэл Монголыг бус харин Хятад орноо Манжийн дарлалаас чөлөөлөх бодолтойгоор бодож хэрэгжүүлсэн гэдэг.

Энэ бодлого нь Манж хүнийг бурхан мэт тахин дээдлэх, хүндэтгэн халамжлах гурван хуулиар хэрэгжсэн гэдэг.

Нэгдүгээрт: Манж хүн бол тэнгэрийн гаралтай учир энгийн иргэн бус заавал ноён байх ёстойг хуульчилсан байна.

Мэдээж хэрэг, тэр олон ноёнд олон зарц, хамжлагат, өөрийн хот, тосгон хэрэгтэй. Нэг тосгонд хоёр ноён байх боломжгүй учир манж эр бүр өөр өөрийн тосгон, албаттай болохоор их Хятад гүрнээр нэг таран суурьшжээ. Мэдээж тэд бүгд л ноён болж жаргаж эхэлсэн байлгүй. Харин Манжийн нутаг эзгүйрчээ.

Хоёрдугаарт: Манж хүн бол тэнгэрийн хүү учир хар ажил хийхгүй, бас насан туршдаа цалин пүнлүүтэй байхаар хуульчилжээ.

Удалгүй, мужаан, дархан, тогооч, эрдэм мэдлэгтэй манж хүмүүс байхгүй болж бүгд л тогтмол сул цалинтай учир наргиж хэвтэхээс өөр “ажилгүй” болжээ. Газарт ажиллах манж хүн үгүй болж бүх ажлыг нь хятадууд хийдэг болсон байна.

Гуравдугаарт: Манж эр хүн тэнгэрийн гаралтай учир ямар ч гурван хятад хүүхнийг инж төлөлгүйгээр өөрийн хүслээр эхнэрээ болгон авч болохыг дархалжээ. Тэр үеийн Хятадад сайхан хүүхнийг худалдан авахад их мөнгө төлдөг ёс байсан ч манж эр хүнд энэ ёс хамаарахгүйг хуульчилсан байна. Харин хэдэн жилийн дараа манж эрийн хүүхэд нь гэж хэн төрөх билээ ? Мэдээж хэрэг, хятад хүүхэд гарч удам тасарна.

Манж Чин улсын их хааны дэргэд ажиллаж, манж хүнийг “бурхан мэт шүтэж” тэднийг хавтгайруулан халамжлан хайрлах хуулийг гаргасан тэр түшмэлийг хятадын ард түмэн үнэхээр үзэн ядаж, урвагчийн дээдээр нэрлэн харааж байсан гэдэг.

Тэр түшмэл бол хавтгайруулсан халамжийг бодлогын мөн чанарыг ойлгосон агуу ухаантан байсан байна. Хятад орон 100 жилийн дараа л түүний энэ их ухааныг ойлгосон гэдэг.

Гурван зууны туршид байлдаад дийлээгүй, Их эзэн Чингисийн Монголыг хүртэл эрхэндээ барьсан Манжийн их төрийг нэгэн түшмэл ганцаараа, бүр тодруулбал, нэгэн халамжийн бодлогын хүчээр мөхөөн сөнөөсөн ийм нэгэн түүх байдаг.

Өнөөдөр Манжийн хүчирхэг үндэстэн хаана байна? Тэд халамжлуулан алга болжээ.

Харин тэдний өмнөөс халамжийг нь үргэлжлүүлэн авахыг хүсэгчид наагуур чинь байна уу? Сайн хараарай.

Мөн хавтгайруулсан халамжийн тэр агуу муу бодлогыг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэхийг хүсэгчид бидний дунд байгаа болов уу? Байх шиг байна аа (Саарал байшин хавиар).

Харин та манж хүн шиг халамжлуулмаар байна уу, эсвэл жинхэнэ монгол хүн шиг өөртөө итгэж, өөдрөгөөр зүтгэж амьдармаар байна уу?